Áætlað er að kaupmáttur ráðstöfunartekna heimilanna hafi dregist saman um tæplega 1,5% á öðrum ársfjórðungi 2022 borið saman við sama tímabil fyrra árs. Á árinu 2021 jókst kaupmáttur ráðstöfunartekna heimilanna um 5,4% samanborið við árið 2020.
Hagstofan birtir nú niðurstöður tekjuskiptingaruppgjörs fyrir alla fimm megingeira íslenska hagkerfisins og fyrir útlönd árið 2021 ásamt ársfjórðungslegum bráðabirgðaniðurstöðum heimilageirans fyrir annan ársfjórðung 2022. Hvorugt uppgjörið felur í sér nýtt mat á vergri landsframleiðslu í heild eða helstu undirliðum hennar heldur eru þau byggð á niðurstöðum ráðstöfunar- og framleiðsluuppgjörs þjóðhagsreikninga þar sem lögð er áhersla á að skrá verðmætastrauma á milli megingeira hagkerfisins.
Aukin verðbólga skýrir minni kaupmátt ráðstöfunartekna á öðrum ársfjórðungi
Áætlað er að ráðstöfunartekjur heimilageirans hafi aukist um 9,1% á öðrum ársfjórðungi 2022 borið saman við sama ársfjórðung í fyrra. Áætlað er að ráðstöfunartekjur á mann hafi numið rúmlega 1,25 milljónum króna á ársfjórðungnum og hafi aukist um 6,3% frá sama tímabili í fyrra. Að teknu tilliti til verðlagsþróunar dróst kaupmáttur ráðstöfunartekna heimila hins vegar saman um tæplega 1,5% á tímabilinu en vísitala neysluverðs hækkaði um 7,9% á sama tímabili.
Heildartekjur heimilanna jukust um tæplega 9,5% á öðrum ársfjórðungi 2022 samanborið við sama ársfjórðung í fyrra. Sá liður sem vegur hvað þyngst í aukningu heildartekna eru launatekjur en þær jukust um 16,8%. Áætlað er að eignatekjur hafi aukist um 17,3% frá sama ársfjórðungi í fyrra sem skýrist að hluta af auknum innlánum en áætlað er að vaxtatekjur hafi aukist um 45% á tímabilinu. Lífeyristekjur og félagslegar tilfærslur drógust saman um 2,9% en þær jukust töluvert á sama tímabili fyrra árs sem rekja má beint til áhrifa kórónuveirufaraldursins, aukins atvinnuleysis sem fylgdi honum og þeim aðgerðum sem stjórnvöld gripu til í þeim tilgangi að draga úr efnahagslegum áhrifum hans.
Heildargjöld heimilanna jukust um tæplega 10% á öðrum ársfjórðungi 2022 samanborið við sama ársfjórðung í fyrra. Skattgreiðslur jukust um 1,7% og er áætlað að tryggingagjöld hafi aukist um 16,4% á tímabilinu. Eignagjöld drógust saman um 11,9% á öðrum ársfjórðungi 2022 samanborið við sama ársfjórðung í fyrra en vaxtagjöld um 12,3% sem einkum skýrist af færri útlánum lánastofnana til heimila vegna fasteignakaupa.
Ofangreindar niðurstöður eru skilgreindar sem bráðabirgðaniðurstöður en Hagstofan mun birta endurskoðaðar niðurstöður þegar fyrir liggja endanlegri upplýsingar, meðal annars úr skattframtölum fyrirtækja og einstaklinga.
Kaupmáttur ráðstöfunartekna heimila jókst um 5,4% árið 2021
Hagstofan birti bráðabirgðaniðurstöður vegna ársins 2021 í mars á þessu ári og birtir nú endurskoðaðar niðurstöður. Samkvæmt þeim jókst kaupmáttur ráðstöfunartekna heimilageirans um 5,4% á árinu 2021. Ráðstöfunartekjur á mann jukust um 10,1% og ráðstöfunartekjur heimilageirans í heild um 11,9%. Heildartekjur heimilageirans jukust um 9,4% en heildargjöld jukust um 6,3% á milli áranna 2020 og 2021.
Árið 2021 jukust launatekjur heimilanna um 9,4% frá fyrra ári en skattar á laun jukust hins vegar um 4,4% á sama tímabili. Lífeyristekjur og félagslegar tilfærslur jukust um 6,5% á milli áranna 2020 og 2021, meðal annars vegna umtalsverðrar aukningar í greiðslu almennra atvinnuleysisbóta, greiðslu hlutaatvinnuleysisbóta, greiðslu sérstaks barnabótaauka og tímabundinnar heimildar til úttektar séreignarlífeyrissparnaðar.
Samhliða birtingu niðurstaðna fyrir árið 2021 hafa niðurstöður fyrri ára verið endurskoðaðar að hluta. Á grundvelli betri gagna hafa útreikningar á vergum rekstrarafgangi heimilanna verið endurskoðaðar aftur til ársins 2000 með samsvarandi áhrifum á útreikning ráðstöfunartekna heimilanna.