Meðalævilengd karla á Íslandi var 81,2 ár árið 2020 og meðalævilengd kvenna 84,3 ár en meðalævilengd sýnir hve mörg ár einstaklingur á að meðaltali ólifuð við fæðingu ef miðað er við aldursbundna dánartíðni mannfjöldans. Aldursbundin dánartíðni hefur lækkað á undanförnum áratugum og má því vænta þess að fólk lifi að jafnaði lengur en reiknuð meðalævilengd segir til um.
Frá árinu 1988 hafa karlar bætt við sig rúmlega sex árum og konur rúmlega fjórum í meðalævilengd.
Á tíu ára tímabili (2011–2020) var meðalævi karla lengst í Sviss og Íslandi, 81,2 ár, og skipuðu þessi tvö lönd fyrsta sætið í Evrópu. Fast á hæla þeirra komu karlar í Liechtenstein (80,7), í Svíþjóð, Ítalíu og Noregi (80,5), og á Spáni (80,2). Styst var meðalævilengd karla í Úkraínu (67,4), Hvíta-Rússlandi (67,8) og Georgíu (69,4).
Á sama tíma var meðalævi kvenna á Spáni 86,0 ár og í Frakklandi 85,7 ár og skipuðu þær fyrsta og annað sæti í Evrópu. Næst á eftir komu konur í Sviss (85,3), Ítalíu (85,2), Liechtenstein (84,6), Lúxemborg (84,5) og á Íslandi og Finnlandi (84,3). Meðalævilengd kvenna var styst í Úkraínu (77,3) og í Aserbaísjan og Norður-Makedóníu (77,7).
Þegar einungis er horft til síðustu tveggja ára, 2019 og 2020, og tilraun gerð til þess að meta þau áhrif sem kórónuveirufaraldurinn hefur haft á dánartíðni og þar með ævilengd kemur í ljós að Liechtenstein virðist hafa orðið verst úti vegna faraldursins af þeim Evrópuríkjum sem þegar hafa skilað inn gögnum fyrir árið 2020 en þar styttist ævilengdin um 2,4 ár. Þar á eftir kemur Spánn (1,6), Búlgaría (1,5) og Litháen, Pólland og Rúmenía þar sem ævilengdin styttist um 1,4 ár.
Það land sem samkvæmt þessum mælikvarða virðist hafa farið best út úr faraldrinum er Noregur en þar jókst ævilengdin á milli áranna 2019 og 2020 um 0,3 ár. Næst á eftir þeim kemur Finnland og Danmörk (0,1) og Lettland og Kýpur en þar stóð ævilengdin í stað á milli ára. Samkvæmt þessum lista er Ísland í 6. sæti yfir þau lönd sem virðast hafa komist einna best frá faraldrinum en þess ber að geta að gögn hafa enn ekki borist frá Þýskalandi, Bretlandi og Tyrklandi ásamt sextán öðrum Evrópuþjóðum.
Inflúensu- og mislingafaraldrar frá 1843 til 1918 og kórónuveirufaraldurinn 2020
Sé dánartíðni skoðuð eftir aldri yfir lengra tímabil sést glöggt hvernig dánartíðni hefur þróast hérlendis. Mynd 2 sýnir dánartíðni eftir aldri fyrir árin 1841 - 2020 en á því tímabili lækkaði dánartíðni barna mikið og ævilengd jókst almennt. Myndin sýnir röðun dánartíðni þannig að þeim mun dekkri sem reitir myndarinnar eru þeim mun hærri var dánartíðni á viðkomandi aldri það ár sem um ræðir. Þannig sést lækkandi dánartíðni barna á tímabilinu greinilega á því að liturinn verður æ skærari eftir því sem nær dregur í tíma.
Þegar nær dregur sést á súlunum að dánartíðni er hlutfallslega mest hjá þeim sem eldri eru. Þegar lóðréttu súlurnar eru skoðaðar sjást einnig merki um ýmsa faraldra en þeir birtast sem dökkar súlur á myndinni. Til dæmis sjást greinilega inflúensufaraldrar áranna 1843, 1862, 1866 og 1894, mislingafaraldur sem lagðist greinilega þungt á yngri aldurshópana árið 1882 og spænska veikin árið 1918. Lítil sem engin merki sjást um kórónuveirufaraldurinn á árinu 2020.
Ungbarnadauði í Evrópu minnstur á Íslandi
Árið 2020 lést 2.301 einstaklingur sem búsettur var á Íslandi, 1.163 karlar og 1.138 konur. Dánartíðni var 6,3 látnir á hverja 1.000 íbúa og ungbarnadauði 2,4 börn af hverjum 1.000 lifandi fæddum árið 2020.
Á tíu ára tímabili (2010–2019) var ungbarnadauði á Íslandi að meðaltali 1,7 börn af hverjum 1.000 lifandi fæddum. Hvergi í Evrópu var ungbarnadauði jafn fátíður og hér. Ungbarnadauði var að meðaltali 2,1 barn í Finnlandi og í Slóveníu, 2,4 í Svíþjóð og Noregi og 2,5 í Eistlandi. Tíðastur var ungbarnadauði í Aserbaídsjan, 11,0 af hverjum 1.000 lifandi fæddum.
Um gögnin
Ungbarnadauði er stöðluð alþjóðleg vísitala sem sýnir dánartíðni barna á fyrsta aldursári. Hún er reiknuð með því að deila fjölda látinna á fyrsta aldursári með fjölda lifandi fæddra í árgangi og margfalda niðurstöðuna með 1.000.
Um samanburð á tölum um ævilengd og ungbarnadauða í Evrópu er rétt að geta þess að tölurnar fyrir 2010–2019 byggja á útreikningum Eurostat, hagstofu Evrópusambandsins. Undanskilin úr samanburðinum eru gögn frá Andorra, Moldavíu , Rússlandi og San Maríno sökum þess að upplýsingar vantar fyrir meirihluta tímabilsins.
Ævilengd eftir menntunarstigi einstakra ára byggist á meðaltali á viðmiðunarári að viðbættum fjórum árum þar á undan. Þannig eru útreikningar fyrir 2020 byggðir á meðaltali áranna 2016-2020.
Ólifuð meðalævi sýnir hve mörg æviár einstaklingur, karl eða kona, á að meðaltali ólifuð miðað við að hann/hún sé á lífi við upphaf tiltekins aldursskeiðs. Algengt er að reikna ólifaða meðalævi við fæðingu, 1 árs aldur, 15 ára, 50 ára, 65 ára og 80 ára aldur. Ólifuð meðalævi við fæðingu er jafnframt kölluð meðalævilengd.