Tekjuafkoma hins opinbera var neikvæð um 155,2 milljarða króna árið 2022, eða sem nemur 4,1% af vergri landsframleiðslu ársins (VLF). Til samanburðar var afkoman neikvæð um 277,5 milljarða króna árið 2021, eða 8,5% af VLF. Á verðlagi hvers árs jukust tekjur hins opinbera um 304,5 milljarða frá fyrra ári, eða um 22,6%, á meðan útgjöld hins opinbera jukust um 182,2 milljarða króna, eða um 11,2%.
Tekjur hins opinbera námu 43,5% af VLF
Tekjur hins opinbera námu 1.649,7 milljörðum króna árið 2022, eða sem nemur 43,5% af VLF. Til samanburðar mældust tekjur hins opinbera 1.345,2 milljarðar króna árið 2021 eða sem nemur 41,4% af landsframleiðslu þess árs.
Heildartekjur ríkissjóðs jukust um 27,8% árið 2022 samanborið við fyrra ár og námu alls 1.215,8 milljörðum króna. Á sama tíma jukust tekjur sveitarfélaga um 11% og námu alls 481,8 milljörðum króna. Heildartekjur almannatrygginga drógust saman um 3% og námu alls 373,5 milljörðum króna á árinu 2022. Almannatryggingar eru fjármagnaðar með tilfærslum frá ríkissjóði.
Skattar á tekjur og hagnað er stærsti tekjuliður hins opinbera og skilaði hann 42,6% af heildartekjum hins opinbera á árinu 2022. Alls námu tekjur hins opinbera af tekjuliðnum 703 milljörðum króna á árinu 2022 og jukust þær um 23.4% frá fyrra ári. Tekjur hins opinbera af sköttum á vöru og þjónustu jukust um 16,3% á milli ára. Skattar á vöru og þjónustu námu 440,5 milljörðum króna á árinu, eða sem nemur 26,7% af heildartekjum hins opinbera. Í heildina jukust skatttekjur hins opinbera um 19,9% á árinu 2022 sem er mikil aukning frá fyrra ári þegar þær jukust um 7,2% á milli ára.
Útgjöld hins opinbera námu 47,5% af VLF
Útgjöld hins opinbera námu 1.804,9 milljörðum króna árið 2022, eða sem nemur um 47,5% af VLF og jukust þau um 11,2% á milli ára. Til samanburðar jukust útgjöld hins opinbera um 8,4% á árinu 2021. Útgjöld ríkissjóðs jukust um 11,5% á milli ára, útgjöld sveitarfélaga um 12,8% en útgjöld almannatrygginga drógust saman um 5,2%.
Samneysluútgjöld hins opinbera, þ.e. launaútgjöld, kaup á vöru og þjónustu og afskriftir að frádreginni sölu á vöru og þjónustu, námu 993,9 milljörðum króna, eða sem nam 26,2% af landsframleiðslu árið 2022. Er það aukning um 10,8% á milli ára. Launakostnaðurinn vegur þyngst í samneysluútgjöldunum, eða um 57% og hækkaði hann um 10,7% frá árinu 2021.
Fjárfestingarútgjöld hins opinbera á verðlagi hvers árs hækkuðu um 11,9% árið 2022 og námu 159 milljörðum króna. Útgjöld sveitarfélaga til fjárfestinga jukust mest, eða um 19,8% en útgjöld ríkissjóðs í þennan málaflokk hækkuðu um 7,7%.
Vaxtagjöld hins opinbera á verðlagi hvers árs hækkuðu umtalsvert, eða um 68,7% árið 2022 og námu 223,3 milljörðum króna. Vaxtagjöld hins opinbera, sem hlutfall af VLF, námu 5,8% á árinu 2022 samanborið við 4% árið áður. Félagslegar tilfærslur til heimila drógust saman um 7,6% á árinu 2022 samanborið við 4% aukningu árið áður en hér vegur þyngst að dregið hefur verulega úr atvinnuleysi.
Útgjöld hins opinbera eftir málaflokkum
Stærsti málaflokkurinn í opinberum rekstri er félagsvernd. Runnu 420,8 milljarðar króna til málaflokksins á árinu 2022, sem nemur 24,6% af hreinum útgjöldum hins opinbera.
Annar stærsti málaflokkurinn í opinberum rekstri eru heilbrigðismálin og námu þau 18,4% af hreinum útgjöldum hins opinbera á árinu 2022, eða sem nemur 315,2 milljörðum króna. Er það útgjaldaaukning um 12,6% frá fyrra ári á verðlagi ársins.
Útgjöld hins opinbera til fræðslumála námu um 245,6 milljörðum króna á árinu 2022, eða sem nemur 14.4% af hreinum útgjöldum hins opinbera. Rúmlega helmingur útgjalda hins opinbera til fræðslumála rann til grunnskólastigsins. Til háskólastigsins runnu 16,2% af fræðsluútgjöldum hins opinbera, 15,3% til framhaldsskólastigsins og 12,1% til leikskólastigsins.
Heildarskuldir hins opinbera námu 101,9% af VLF í lok árs 2022
Peningalegar eignir hins opinbera námu 2.499,2 milljörðum króna í árslok 2022, eða sem nemur 65,8% af VLF samanborið við 74,9% í árslok 2021. Heildarskuldir hins opinbera námu 3.869,5 milljörðum króna í lok ársins 2022, eða 101,9% af VLF. Til samanburðar námu heildarskuldir hins opinbera 3.585,2 milljörðum árið 2021, eða 110,3% af VLF.
Lánaskuldir hins opinbera námu 763 milljörðum árið 2022, eða 20,1% af VLF. Þar af var hluti innlendra lánaskulda 12,7% af VLF og erlendra lánaskulda um 7,4% af VLF. Til samanburðar námu lánaskuldir hins opinbera 738 milljörðum árið 2021 eða 22,7% af VLF.