Tekjuafkoma hins opinbera var jákvæð um tæpa 23 milljarða króna árið 2018, eða sem nemur 0,8% af vergri landsframleiðslu (VLF). Til samanburðar var afkoman jákvæð um 14,1 milljarð króna árið 2017¹ . Bætt afkoma skýrist m.a. af lægri vaxta- og tilfærsluútgjöldum en taka verður tillit til þess að árið 2017 var í reikningum sveitarfélaga gjaldfærð fjármagnstilfærsla til Brúar lífeyrissjóðs upp á 32 milljarða króna.

Tekjur hins opinbera 42,8% af VLF
Tekjur hins opinbera námu 1.203,6 milljörðum árið 2018, eða sem nemur 42,8% af landsframleiðslu ársins. Til samanburðar mældust tekjur hins opinbera 1.138,3 milljarðar árið 2017, eða sem nemur 43,6% af landsframleiðslu þess árs. Á verðlagi hvors árs jukust tekjur hins opinbera um 65,3 milljarða á árinu 2018, borið saman við fyrra ár eða um 5,7%.

Heildartekjur ríkissjóðs jukust um 4,8% árið 2018 samanborið við fyrra ár og námu alls 881,7 milljörðum króna. Tekjur sveitarfélaga jukust nokkuð meira eða um 8,9% og námu alls 362,8 milljörðum króna. Heildartekjur almannatrygginga jukust mest eða um 11,9% og námu alls 251,2 milljörðum króna á árinu 2018.

Skattar á tekjur og hagnað jukust um 5,7% árið 2018
Skattar á tekjur og hagnað eru stærsti tekjuliður hins opinbera og skilaði 42,5% af heildartekjum þess á árinu 2018. Alls námu tekjur hins opinbera af tekjusköttum 511,7 milljörðum á árinu 2018 og jukust um 5,7% frá fyrra ári. Sem hlutfall af landsframleiðslu námu skattar af tekjum og hagnaði 18,2% árið 2018. Tekjur hins opinbera af sköttum á vöru og þjónustu jukust nokkru minna á árinu 2018, eða um 4,4%. Skattar á vöru og þjónustu námu 28,3% af heildartekjum árið 2018, eða 12,1% af landsframleiðslu ársins.

Útgjöld hins opinbera jukust um 5% árið 2018
Útgjöld hins opinbera námu 1.180,6 milljörðum króna árið 2018 og jukust um 5% milli ára. Aukningin í útgjöldum ríkissjóðs nam 7,5%, útgjöld sveitarfélaga jukust um 2% og útgjöld almannatrygginga um 9,5% frá fyrra ári. Hafa ber í huga að á árinu 2017 var gjaldfærð fjármagnstilfærsla sveitarfélaga til Brúar lífeyrissjóðs upp á 32 milljarða króna. Að frádreginni þeirri fjármagnstilfærslu jukust heildarútgjöld sveitarfélaga um 11,8% á árinu 2018 samanborið við fyrra ár.

Samneysluútgjöld hins opinbera², þ.e. launaútgjöld, kaup á vöru og þjónustu og afskriftir að frádreginni sölu á vöru og þjónustu, námu 669,5 milljörðum króna, eða 23,8% af landsframleiðslu ársins 2018. Er það aukning um 8,9% milli ára. Launakostnaðurinn vegur þyngst en hann jókst um 8% frá árinu 2017. Fjárfestingarútgjöld hins opinbera jukust um 41% árið 2018, en hlutfall þeirra af landsframleiðslu hefur farið hækkandi undanfarin ár og mældist 4,4% á síðasta ári. Mikill vöxtur í fjárfestingu hins opinbera skýrist meðal annars af afhendingu Hvalfjarðarganga. Á móti fjárfestingarútgjöldum tekjufærist fjármagnstilfærsla í rekstri ríkisins þannig að afhendingin hefur ekki áhrif á afkomuna.

Félagslegar tilfærslur til heimila jukust um 9,5% á árinu 2018 og námu um 6,5% af landsframleiðslu borið saman við 6,4% árið áður. Vaxtagjöld hins opinbera drógust saman um 21,4%, en sem hlutfall af landsframleiðslu námu þau 2,8% árið 2018 samanborið við 3,9% árið 2017.

Útgjöld til heilbrigðis- og menntamála
Einn stærsti málaflokkurinn í opinberum rekstri eru heilbrigðismálin og á árinu 2018 runnu 17,9% af útgjöldum hins opinbera til þeirra. Heilbrigðisútgjöld hins opinbera námu 211,7 milljörðum króna, eða 7,5% af landsframleiðslu ársins 2018.

Útgjöld hins opinbera til fræðslumála voru 190,7 milljarðar króna á árinu 2018, eða 6,8% af landsframleiðslu. Tæplega helmingur útgjalda hins opinbera til fræðslumála rann til grunnskólastigsins, eða sem nemur 3,3% af landsframleiðslu. Til háskólastigsins runnu 18,7% af fræðsluútgjöldum hins opinbera, eða 1,3% af landsframleiðslu. Framhaldsskólastigið tók til sín 16,2% útgjaldanna og 10,4% fóru til leikskólastigsins. Í heildina námu útgjöld til fræðslumála 16,2% af heildarútgjöldum hins opinbera.

Heildarskuldir hins opinbera námu 68,7% af landsframleiðslu í lok árs 2018
Peningalegar eignir hins opinbera námu 1.526 milljörðum króna í árslok 2018, eða sem nemur 54,3% af landsframleiðslu. Heildarskuldir hins opinbera námu 1.932 milljörðum króna í árslok 2018, eða sem nemur 68,7% af landsframleiðslu ársins, samanborið við 75,5% í lok árs 2017. Er þetta sjöunda árið í röð þar sem skuldir hins opinbera, sem hlutfall af landsframleiðslu, fara lækkandi en þær hafa ekki mælst lægri á þann mælikvarða í rúman áratug, eða síðan 2007.

Í árslok 2018 námu erlendar lántökur 4,5% af landsframleiðslu ársins, en hlutfall erlendra skulda hefur farið lækkandi frá árinu 2011 þegar þær mældust mestar sem hlutfall af landsframleiðslu, eða 27,2%. Innlendar lántökur sem hlutfall af landsframleiðslu hafa einnig farið lækkandi og námu 7,3% af landsframleiðslu í árslok 2018.

¹Leiðrétting hefur verið gerð á uppgjöri ríkissjóðs 2017 í samræmi við leiðréttingu Fjársýslu ríkisins á ríkisreikningi sem birt var í tengslum við útgáfu ríkisreiknings 2018.

²Vegna tafa á gagnaskilum er vinnslutími á uppgjöri hins opinbera og landsframleiðslunnar ekki sá sami. Samneyslutölur í þessari útgáfu eru því aðrar en í birtum tölum landsframleiðslunnar. Samræming þessara uppgjöra mun fara fram í tengslum við næstu útgáfu árlegra þjóðhagsreikninga.

Talnaefni

• Deildu fréttinni á Facebook
• Deildu fréttinni á Twitter
• Sendu fréttina með póst